ИСПАНИ ХЭЛНЭЭ ОРЧУУЛАГДСАН “АЛГАН ДЭЭРХ
НҮД” НОМЫН ӨМНӨТГӨЛ
“Дорно зүгт өвс болно”
яруу найргийн номыг монгол хэлнээс англи хэлнээ буулгасан Саймон Смитийн
орчуулгаас түүвэрлэн яруу найргийн
ухаанаа сорьж ,сэтгэлийн цэнгэл эдлэн
испани хэлнээ хөрвүүлнэ гэдэг ховорхон тохиох аз байлаа . Тийм ч учраас
Монголын уран зохиолын ертөнцөд нэрээ гаргаж яваа “өвсний найрагчид”-ын нэг,
яруу найрагч Цогдоржийн Бавуудоржийн шүлэг найргаас орчуулахын цагт хүсэлдээ
хөтлөгдөн санаа шулуудахаас өмнө хэсэг зуур эргэлзсэнээ нуух юун.
Яруу үгсийн жинхэнэ орчуулагч хүн үзэг цаас нийлүүлэн бичихээс гадна зүрх
сэтгэлээ өгч байж энэ ажлыг гүйцэлдүүлэх бөгөөд нэгэнт энэ үйлд өөрийгөө
зориулсан бол нэгэнгүйгээр нь нөгөөг нь төсөөлөх аргагүй, зориг шулуудан барьж
авах нь баяр баясал авчрах агаад үүнээс зугтах гарц үгүй буюу. Энэ ч учраас
эхэн үедээ би өөрийгөө Монголын уран зохиолын шинэ үеийн чиг хандлагыг
танилцуулах зохих бэлтгэлтэй хэмээн бодож төвдөхгүй байлаа. Яруу найрагч
Бавуудоржтой 2008 оны 10 дугаар сарын 12-оос 16-нд Мексикийн Акапулько хотноо
болсон Дэлхийн яруу найрагчдын XXVIII чуулга уулзалтын үеэр танилцсан билээ.
Өчигдрийг өнөөдөртэй холбосон шинэ аяст яруу найргийн сэдэв нь өвөг дээдсээ
дээдлэн, байгаль дэлхий, орчил мөчлөгт нь уусан нийлсэн, бурханы шашин, бөө
мөргөлийн анимизмын өнгө аястай бодрол, гүн гүнзгий оюун санааны ундарга
болохыг би өнгөцхөн мэдэж байлаа. Хэдий тийм ч шимтэн татагдах минь тээнэгэлзэн
эргэлзэх бодлыг үлдэн хөөж энэ ажилд зүрхлэн шамдсан юм.
Найрагчийн зөгнөл, мөрөөдлийн ертөнцөд өнгө төрх, дүр зураг уусан нийлж, эргэн
тохиох авч давтагдаад байгаа мэт санагдах нь нэгээхэн бээр үгүй билээ. Өвс, сар
хийгээд тэнгэр, үг цөөт аядуухан малч түмэн, нисэх увидаст хувилгаан, зөн
билгээрээ хүнтэй харилцдаг амьтад, сюрреализмын гэрэлт хүрээнд орчих үгс, ид
шидийн далдын увьдас нэвчсэн мөрүүд.
Уншигч авхай та дараа дараагийн хуудсаас чин зоригт аяны минь үр дүнг тунгаана
уу. Совин билигт гол усны хүчит урсгал судсаар нь гүйж буй уран үгийн дарханы
зөн билгийн хараа, бодролыг нээн харуулахыг зорьсон гучин удаагийн оролдлого
таны өмнө байна. Цөөн гэж чамлах аргагүй, бага тусмаа сэтгэл татам увьдастай
үйлс байлаа.
“Алган дээрх нүд” ном бол тал нутгийн мөн чанарын чинадад зорчих давтагдашгүй
аялал бөгөөд та бүхэн таалан болгооно уу.
Ивонне Мартин АНУ
2009
Un ojo en la palma de mi mano:
la poesнa visionaria de Tsogdorjin Bavuudorj
Conjugar reto con placer a la hora
de verter al espaсol un texto poйtico (en este caso, una selecciуn de poemas
del libro When humans become grass, previamente traducido del mongol al
inglйs por Simon Wickham-Smith) me ha parecido siempre una proeza. Por ello,
cuando su autor, Tsogdorjin Bavuudorj, uno de los mбs destacados цvs- nairagch (“poetas de la hierba”) en
el бmbito literario de su Mongolia natal, me propuso meses atrбs esta tarea,
confieso que hube de titubear unos instantes antes de rendirme a la tentaciуn
de asumirla.
Sucede que el verdadero traductor de
bellas letras, el de alma y oficio, no concibe una cosa sin la otra: desafнo va
apareado a deleite, y no hay escapatoria posible. En este caso, no me consideraba suficientemente preparada
para incursionar en la nueva tendencia de la literatura mongola. Habнa conocido
brevemente a Bavuudorj en ocasiуn del XXVIII Congreso Mundial de Poetas,
celebrado en Acapulco, Mйxico, del 12 al 16 de octubre de 2008. Tenнa una
somera idea de los temas habituales en esta renovada poesнa que sirve de enlace
entre el ayer y el hoy: respeto por los antepasados, una нntima identificaciуn
con el mundo natural y sus ciclos, asн como una profunda espiritualidad
matizada tanto por el budismo como por el animismo chamбnico prebudista. Sin
embargo, pudo mбs la seducciуn que la incertidumbre. Me dispuse, pues, a correr
el riesgo y aceptй la misiуn.
Allн, en el reino onнrico del poeta, se entremezclan
imбgenes y colores recurrentes, mas no por ello repetitivos: asн nos habla una
y otra vez de la hierba, de la luna y el cielo, de nуmadas silenciosos, de
monjes que vuelan y de animales que se comunican de manera intuitiva con los
humanos, con palabras rodeadas de un aura surrealista e impregnadas de un
hбlito sutil de misticismo.
En las prуximas pбginas podrб el
lector juzgar los resultados de mi intrйpida aventura. Son solo treinta
intentos de mostrar la visiуn mбgica de un artнfice de la poesнa que corre por
sus venas con la fuerza de un rнo misterioso. No puedo quejarme: la experiencia
ha sido, cuando menos, fascinante.
Un ojo en la palma de mi mano
es un viaje irrepetible a travйs del espнritu de la estepa. ЎQue lo disfrute!
